top of page
Szukaj

Szusza - kulturowa stolica Azerbejdżanu

Zaktualizowano: 2 maj 2022

Szusza to kolejny punkt z cyklu azerbejdżańskich miast w pigułce. Położona w niezwykle malowniczym miejscu, będąca naturalną fortecą, jest kulturową stolicą Azerbejdżanu oraz kandydatką do stania się za rok turkijską stolicą kultury. Dlaczego? Z tego miasta wywodzi się wielu znamienitych działaczy kultury, a ono samo jest bogate w zabytki.




Najbardziej znanym zabytkiem jest szuszyńska twierdza. W 1752 roku na rozkaz chana Panach-Aliego rozpoczęto budowę miasta Panachabad, stolicę chanatu karabachskiego. Późniejszą Szuszę zbudowano na wzgórzu wznoszącym się prawie 400 metrów nad otaczającym terenem. Fortyfikacje wzniesiono dla obrony, stąd ich ściany cechują się dużą grubością i mnogością wież obserwacyjnych. Twierdza posiada cztery bramy wjazdowe. W trakcie II wojny karabachskiej część umocnień została zniszczona, zachowały się jednak główne wrota wjazdowe.





Chan polecił wybudować również pałac w stylu charakterystycznym dla swojej epoki. Ma on dwa piętra, wiele pomieszczeń z których głównym jest sala reprezentacyjna, będąca osią kompozycji budowli. Niestety pałac nie przetrwał w całości lat okupacji ormiańskiej i obecnie wygląda jak na zdjęciu poniżej:




Podobny los spotkał mauzoleum Mołły Panacha Wagifa, twórcy azerbejdżańskiej poezji realistycznej. Sam Wagif rozpoczynał od czytania swoich wierszy znajomym, potem, gdy jego rodzina przeniosła się do Karabachu, otworzył szkołę. W Szuszy znalazł się kilka lat później i szybko chan mianował go naczelnym swego dworu, potem awansowano go na karabachskiego wezyra, co umożliwiło mu wykazać się talentem w dziedzinie dyplomacji. Dzięki niemu chanat karabachski podpisał kilka sojuszy z sąsiednimi chanatami, a także Gruzją i Rosją.





W Szuszy odnajdziemy popiersia innych działaczy kultury. Pierwszą z nich będzie Natawan Chuszridbanu, córka ostatniego chana Karabachu. Posługiwała się czterema językami (azerbejdżański, perski, arabski oraz rosyjski), a wychowując się u cioci, zakochała się w sztuce. Natawan brała czynny udział w życiu dworu swojego męża. Przyjmowała artystów, grywała z nimi w szachy, jeździła za granicę. Pisała wiersze i malowała obrazy, opiekowała się młodymi artystami i organizowała wydarzenia kulturowe. W Azerbejdżanie jest uznawana za pierwszą feministkę tego kraju, ze względu na aktywny udział w sprawowaniu władzy i rozwoju swojej ziemi.




W okolicach Szuszy urodził się znany w Azerbejdżanie i Związku Radzieckim śpiewak operowy Bulbul (prawdziwe nazwisko Murtuza Mammadov). Był jednym z założycieli azerbejdżańskiego teatru muzycznego. Tworzył piosenki i romanse, zagrał tytułową rolę w operze innego szuszyńskiego działacza kultury - Uzejira Haczibejliego, "Asli i Karam". Uzyskał tytuł doktora na wydziale muzycznym w Baku w 1940 roku. Opublikował jako pierwszy instrukcje grania na tradycyjnych azerbejdżańskich instrumentach. Został uhonorowany włoskim orderem "Gwiazdy Garibaldiego" oraz Nagrodą Państwową ZSRR (najwyższe cywilne odznaczenie za wybitne osiągnięcia).




Üzeyir Hacıbəyli był twórcą pierwszej opery, libretta i operetki w świecie Orientu. Odznaczony wieloma radzieckimi i azerbejdżańskimi nagrodami, inspiracje czerpał z szuszyńskiego folkloru ulicznego i wyniósł go na poziom sztuki. Oprócz tego był tłumaczem, a z wykształcenia nauczycielem (ukończył uniwersytet w Gori, Gruzja). Jego pierwszą operą była "Lejla i Medżnun" (w tłumaczeniu medżnun oznacza szaleńca), zaprezentowana w Baku w 1908 roku. Pisał wiele artykułów do gazet, a znajomość kilku języków pozwalała mu na np. edukację w petersburskim konserwatorium muzycznym. Po powrocie do Baku w trakcie I wojny światowej nie zaprzestał swojej twórczości - skomponował wiele utworów muzycznych, a w latach 20. i 30. przyczynił się do otwarcia szkoły muzycznej w Baku oraz orkiestry narodowej.





Jednymi z najciekawszych budynków mieszkalnych były się domy Natawan i Hadżibejliego. Dom Natawan obecnie jest w połowie ruiną, jego styl łączył elementy orientalne i zachodnie. Dom Hadżibejliego to poświęcone jemu i jego twórczości muzeum otwarte w 1959 roku. W latach ormiańskiej okupacji z 1700 eksponatów do Baku udało się wywieźć jedynie 136. Reszta wraz z domem zostały zniszczone. W odpowiedniej kolejności budynki te są przedstawione na fotografiach poniżej.





Obecnie większość zabytków Szuszy jest w stanie opłakanym. Wygląd miasta przywodzi na myśl kadry z naszej stolicy po powstaniu warszawskim. Większość historycznych budowli nawet nie nadaje się do renowacji - wymagają zbudowania na nowo, gdyż często został z nich jedynie fundamenty. To, co dało się wywieźć lub zniszczyć, dawno zostało zagrabione. Szusza to nie tylko przykład kulturowej perełki na mapie regionu, lecz przede wszystkim symbol destrukcji tego, co cenne dla jednego narodu, przez inny naród.


Źródła:

 
 
 

Comentarios

Post: Blog2 Post

Formularz subskrypcji

Dziękujemy za przesłanie!

©2020 by Maria Jagodzińska. Stworzone przy pomocy Wix.com

bottom of page