Nowruz cz. 1 - czyli cztery wtorki żywiołów

Maria Jagodzińska
4 mar 2021
2 minut(y) czytania

Zaktualizowano: 2 maj 2022

Nowruz to tradycyjny Nowy Rok, obchodzony nie tylko w Azerbejdżanie, pod koniec marca. Jego korzeni należy doszukiwać się jeszcze za czasów panowania na tych terenach religii zoroastriańskiej, czyli w dużym uproszczeniu - kultu ognia i innych żywiołów (w mniejszym stopniu). Został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2009 roku. W Azerbejdżanie obchodzi się cztery wtorki poprzedzające sam Nowruz, dedykowane każdemu z żywiołów: wodzie, ogniu, wiatrowi i ziemi.

Źródło: http://www.mct.gov.az/en/common-news/azerbaijan-celebrates-novruz-holiday

Su çərşənbəsi - woda

Woda jest pierwszym z żywiołów, stworzonych przez Najwyższego wg zoroastrian, dlatego też jej poświęca się pierwszy wtorek z czterech. O wschodzie słońca należy zaczerpnąć wody z rzeki bądź strumienia, gdyż właśnie taka jest uważana za lekarstwo na tysiąc chorób. Tego dnia, jeśli wylejemy wodę na stół (a musi się ona obowiązkowo na tym stole znaleźć), oznacza to dostatek i bogactwo. Przechodzenie przez ciek wodny w tym dniu zwiastuje zaś nieszczęście.

Ludzie proszą, by nadchodzący rok był tak czysty i przejrzysty, jak właśnie woda. Dodajmy, iż rzekom w Azerbejdżanie daleko do naszej Wisły - są one o wiele czystsze, zwłaszcza w górskich partiach kraju.

Źródło: https://ona.az/az/sosial/bu-gun-su-cersenbesidir-19906

Od çərşənbəsi - ogień

Ogień, jako najważniejszy żywioł dla zoroastrian (swoją drogą, jego świątynia znajduje się na przedmieściach Baku), został umieszczony w kolejności na miejscu nr 2. Według starych wierzeń, właśnie tego dnia Słońce topi śnieg, a przyroda budzi się do życia.

Zwyczajem, dość niebezpiecznym zresztą, jest skakanie przez ognisko. Należy skoczyć nie jeden raz, a siedem i do tego wypowiedzieć specjalne słowa "niewygody - dla ciebie, szczęścia - dla mnie". Jest to sposób na uwolnienie się od wszelkich nieprzyjemności i ciemnych sił, które spalają się w płomieniach ogniska. To kolejny etap przygotowań duchowych do samego Nowruzu.

Źródło: https://www.musavat.com/news/bu-gun-od-cersenbesidir_683492.html

Yel çərşənbəsi - wiatr

Trzecim w kolejności żywiołem jest wiatr, przez który rozumie się także powietrze czy oddychanie, symbolizujące przebudzenie się natury. Dla kobiet jest to czas wiosennych porządków w mieszkaniu, wynoszenia pościeli na zewnątrz, by wiatr przeniknął przez nią. Sprząta się również całe mieszkanie (podobnie jak u nas przed Wielkanocą).

Wiatr przynosi dobry nastrój, w tekstach kultury azerbejdżańskiej można odnaleźć wiele odniesień do "boga wiatru" czy samego wiatru jako narzędzia boskiego. Wiatr jest najbardziej znanym i upowszechnionym żywiołem w literaturze epoki.

Źródło: https://sevinclidunya.wordpress.com/2016/03/08/yel-c%C9%99rs%C9%99nb%C9%99niz-mubar%C9%99k/

Torpaq çərşənbəsi - ziemia

Ostatni wtorek dedykowany jest ziemi i symbolizuje jej przebudzenie po śnie zimowym. Ten dzień jest najbogatszy w tradycje - urządza się zabawy, młodzież podsłuchuje rozmowy w domach, a nad rankiem przeskakuje się przez wodę celem oczyszczenia.

Tego dnia z sąsiadami nie wolno dzielić się solą, chlebem, ropą, pieniędzmi, zapałkami i wodą, a także przygotowywać kwaśnych i ostrych dań. Ma to oznaczać przyszły dostatek. W ten wtorek ludzie wyrażają swoje największe życzenia, a kiedyś na dachach domów zapalało się tyle lampek, ilu członków liczyła dana rodzina - obecnie w domu zapala się świeczki. Święto należy obchodzić w swoim domu - w przeciwnym przypadku, czeka nas 7 lat obchodzenia go poza domem.